Oferta zajęć edukacyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym

1. Znaki wiosny w przyrodzie

Temat realizowany na terenie ogrodu oraz w sali dydaktycznej, dodatkowo film animowany pt. „Dzik Ryjo".

Dzieci oprowadzane są po ogrodzie, ich uwaga zwracana jest na podstawowe oznaki wiosny takie jak: ogólną pogodę,  temperaturę, rozwijające się pąki, kwiaty, liście, śpiew ptaków, aktywność owadów, innych grup zwierząt. Po wędrówce, w sali dydaktycznej, dzieci otrzymują kolorowe kredki i papier. Zadaniem dzieci jest narysowanie zapamiętanego ogólnego wyglądu ogrodu oraz najciekawszego szczegółu, który ich zdaniem odzwierciedla stan przyrody w danym okresie. Opiekunowie zwracają uwagę na użycie właściwych kolorów.

2.   Dlaczego rośliny kwitną ?

Temat realizowany w sali dydaktycznej oraz na terenie ogrodu, dodatkowo film animowany pt. „Dzik Ryjo".

Dzieci w sali dydaktycznej zapoznawane są z ogólnym cyklem życiowym roślin w okresie roku i całego życia. Szczególny nacisk położony jest na znaczenie kwiatu i owocu dla rośliny. Omawiane jest również znaczenie tych dwóch elementów dla człowieka. Podczas zwiedzania ogrodu dzieci odszukują kwiaty różnych gatunków roślin, zwracana jest uwaga na ich budowę, barwę, kształt. Omawiane jest znaczenie owadów w procesie zapylania.

3.  Przygotowania do zimy

Temat realizowany na terenie ogrodu i na terenie przedszkola, dodatkowo film animowany pt. „Dzik Ryjo".

Grupa wędruje po ogrodzie obserwując bacznie otoczenie. Prowadzący zajęcia kieruje uwagę przedszkolaków na charakterystyczne dla jesieni zmiany zachodzące w przyrodzie np.: zmiany pogody, przebarwienia liści i opadanie ich na ziemię, obecność owoców. Za zgodą prowadzącego dzieci zbierają ciekawe liście z różnych gatunków drzew i krzewów. Starają się zapamiętać ich nazwy. W przedszkolu z zebranych liści wykonują zielnik lub gazetkę ścienną mającą na celu pokazanie piękna polskiej złotej jesieni.

4. Czy to bajka czy nie bajka?

Temat realizowany w sali dydaktycznej oraz na terenie ogrodu, dodatkowo film animowany pt. „Dzik Ryjo".

Dzieci w sali dydaktycznej zapoznawane są z nietypowymi przystosowaniami niektórych roślin takimi jak: czy potrafią się wachlować aby się ochłodzić, czy potrafią przemieszczać się nie mając nóg, czy potrafią bawić się w chowanego, czy potrafią płakać i kiedy. W trakcie spaceru po ogrodzie odszukiwane i omawiane są rośliny z tymi nietypowymi przystosowaniami. W trakcie zajęć dzieciom należy uświadomić jedność wszystkich organizmów żywych.

5. Wędrówka przedszkolaka

Temat realizowany na terenie ogrodu, dodatkowo film animowany pt. „Dzik Ryjo".

Zajęcia terenowe mające na celu zapoznanie dzieci z najciekawszymi obiektami przyrodniczymi ogrodu. Przedszkolaki podczas spaceru zachęcane są do samodzielnego wyszukiwania interesujących je elementów otoczenia: napotykanych po drodze roślin, zwierząt lub obiektów przyrody nieożywionej. W ten sposób poznają przyrodę oraz uczą się ją obserwować. Przy ognisku opisują najciekawsze obiekty.

Oferta zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży różnych grup wiekowych

1.    Flora wiosenna – oznaczenia pospolitych gatunków

Temat realizowany na terenie ogrodu, dodatkowo film edukacyjny pt. „Dzik Ryjo".

Podczas zajęć młodzież poszukuje kilku pospolitych gatunków roślin kwitnących wiosną, a następnie próbuje je oznaczyć przy pomocy oryginalnego klucza obrazkowego. Osoba prowadząca wskazuje cechy charakterystyczne danej rośliny, a młodzież poszukuje tych cech w kluczu. Klucz obrazkowy składa się z wielu arkuszy, na których w sposób graficzny i opisowy przedstawione są najważniejsze cechy morfologiczne roślin. Dzięki pracy z takim kluczem młodzież ma możliwość nie tylko poznania pospolitych gatunków flory wiosennej i ich charakterystyki biologiczno-siedliskowej, ale również może zapoznać się ze zmiennością cech morfologicznych roślin.

2.    Flora letnia – rośliny zielarskie

Temat realizowany na terenie ogrodu i w domu, dodatkowo film edukacyjny pt. „Ballada o drewnie".

Podczas zajęć uczestnicy zapoznawani są z wybranymi gatunkami używanymi dawniej i dziś w medycynie. Omawiane jest znaczenie roślin w różnych dziedzinach życia człowieka. Rozpoznają rośliny zielarskie również po zapachu. Poznają podstawowe zasady zbioru, przygotowania, przechowywania i używania surowca zielarskiego. Zbierają na terenie ogrodu lub lasu wybrany surowiec zielarski. W domu preparują surowiec, odpowiednio opisują i włączają do domowej apteczki.

3.    Rośliny prawnie chronione

Temat realizowany na terenie ogrodu oraz w sali edukacyjnej lub pod zadaszeniami na wolnym powietrzu, dodatkowo film pt. „Ochrona przyrody w Lasach Państwowych"

Podczas spaceru po ogrodzie osoba prowadząca przedstawia młodzieży rośliny objęte ochroną prawną oraz przybliża podstawowe pojęcia sozologicznem.in.: ochronę gatunkową, pomnik przyrody, rezerwat przyrody. Zajęcia ukazują potrzebę i celowość ochrony całej przyrody dla zachowania jej najbardziej zagrożonych i najcenniejszych elementów np. rzadkich czy ginących gatunków roślin. Uczniowie utrwalają zdobytą wiedzę rozwiązując krzyżówkę tematycznie związaną z ochroną przyrody.

4.    Przystosowania roślin do różnych siedlisk

Temat realizowany na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Rok w lesie".

W trakcie zajęć osoba prowadząca omawia pojęcie siedliska, podstawowe typy siedlisk oraz przystosowania roślin do życia w różnych warunkach edaficznych kształtowanych przez trzy czynniki: wilgotność, zasobność podłoża w składniki odżywcze oraz światło. Omawiana jest również warstwowa budowa lasu. Podczas spaceru po ogrodzie młodzież poznaje przykładowe rośliny tworzące odrębne grupy ekologiczne, m.in.: rośliny wodne, wilgociolubne, znoszące niedobory wody, rośliny światłożądne i cieniolubne, rośliny siedlisk żyznych i ubogich. W terenie omawiana jest również warstwowa budowa lasu na przykładzie drzewostanu obok nadleśnictwa.

5.    Różnorodność świata roślin

Temat realizowany w sali dydaktycznej i na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego"

Osoba prowadząca zajęcia w sali dydaktycznej przedstawia świat roślin w skali globalnej m.in. szacunkową ilość gatunków roślin w poszczególnych grupach tj. drzew, krzewów, roślin zielnych, grzybów. Omawiane jest zróżnicowanie świata roślin w zależności od stref klimatycznych. Przedstawiane są najciekawsze gatunki  drzew dendroflory światowej i rodzimej. W trakcie spaceru po ogrodzie młodzież ogląda najciekawsze gatunki drzew i krzewów. Omówione są podstawy systematyki roślin z przyporządkowaniem poszczególnych gatunków do grup systematycznych. Młodzież pracuje w terenie z kartą pracy.

6.    Rozpoznawanie rodzimych gatunków drzew i krzewów

Temat realizowany w sali dydaktycznej, na terenie ogrodu i ścieżki dendrologicznej, dodatkowo film pt. „I Ty możesz zasadzić swoje drzewo".

Uczestnicy w sali dydaktycznej zdobywają podstawowe informacje na temat rodzimej dendroflory. Omawiane są poszczególne gatunki pod względem wykorzystania ich w gospodarstwie leśnym. Na terenie ogrodu uczą się rozpoznawać żywe egzemplarze gatunków drzew i krzewów rodzimych. Zbierają materiały roślinne do wykonania jednej sztuki zielnika używanego w szkole podczas zajęć lekcyjnych. Zdobyta wiedza zostaje ugruntowana i sprawdzona na ścieżce dendrologicznej w formie rywalizacji dwóch drużyn. 

7.   Uf jak gorąco- czyli jak rośliny radzą sobie z upałami

Temat realizowany w sali dydaktycznej oraz na terenie ogrodu.

Dzieci w sali dydaktycznej omawiają warunki pogodowe w okresie lata panujące w naszej strefie klimatycznej, następnie zastanawiają się czy w innych regionach świata panują bardziej ekstremalne warunki pogodowe. Rysują charakterystyczne rośliny dla obszarów gdzie panują wysokie temperatury i niewielkie opady deszczu. W trakcie spaceru po ogrodzie odszukiwane są rośliny, które przystosowały się do wysokich temperatur i rzadkich opadów deszczu w naszej strefie klimatycznej. Po powrocie rysują charakterystyczne cechy tych roślin.

Oferta zajęć edukacyjnych dla młodzieży szkół średnich

 1.    Flora wiosenna – oznaczanie znanych i mniej znanych gatunków rodzimych na terenie ogrodu

Temat realizowany na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Skarby leśnego królestwa".

Podczas zajęć młodzież poszukuje kilka rodzimych gatunków drzew i krzewów, a następnie próbuje je oznaczyć przy pomocy oryginalnego klucza obrazkowego. Osoba prowadząca wskazuje cechy charakterystyczne wybranych roślin, a młodzież poszukuje tych cech w kluczu i rozpoznaje rośliny. W kluczu przedstawione są w sposób graficzny najważniejsze cechy morfologiczne roślin. Dzięki pracy z takim kluczem młodzież ma możliwość nie tylko poznania różnych gatunków flory rodzimej i ich charakterystyki biologiczno – siedliskowej, ale również może zapoznać się ze zmiennością cech morfologicznych roślin.

2.    Amatorskie rozmnażanie roślin

Temat realizowany w sali dydaktycznej i na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego".

Młodzież zostaje zapoznana z podstawowymi sposobami rozmnażania roślin ogrodowych tj. rozmnażania generatywnego i wegetatywnego. Poznaje tajniki sporządzania sadzonek pędowych zdrewniałych i zielnych, rozmnażania paproci przez wysiew zarodników, rozłogi, sadzonki korzeniowe, podział roślin matecznych. Dodatkowo zostaje zapoznana z pracą leśniczego szkółkarza i funkcjonowaniem szkółki w Nadleśnictwie Marcule. Podczas spaceru po ogrodzie pozyskuje materiał rozmnożeniowy i sporządza z niego w trakcie krótkich warsztatów na koniec spotkania sadzonki w doniczkach do ukorzenienia. Materiał ten zostaje zabrany do szkoły, gdzie jego odpowiednia pielęgnacja ma na celu uzyskanie nowego egzemplarza rośliny.

3.    Rozpoznawanie drzew i krzewów w stanie bezlistnym

Temat realizowany na terenie ogrodu oraz w sali dydaktycznej, dodatkowo film pt. „Skarby leśnego królestwa".

W sali dydaktycznej młodzież uczy się metod rozpoznawania roślin w stanie bezlistnym. Na podstawie zdjęć i przewodników przyrodniczych uczniowie poznają cechy systematyczne charakterystyczne dla wybranych gatunków drzew i krzewów rodzimych, sporządzają krótkie notatki. Następnie pracują w terenie, w grupach. Każda grupa na podstawie wcześniej sporządzonych notatek stara się rozpoznać po kilka pospolitych drzew i krzewów w stanie bezlistnym.

 4. Sposoby rozmnażania i rozprzestrzeniania roślin w środowisku przyrodniczym

Temat realizowany w sali dydaktycznej, warsztaty w pracowni mikroskopowej oraz na terenie ogrodu.

Młodzież zostaje zapoznana z podstawowymi sposobami rozmnażania roślin bez udziału człowieka. Poznaje podstawowe zasady pracy z różnymi rodzajami mikroskopów, które będą używane w trakcie przeprowadzonych warsztatów. W terenie zostaje zapoznana z różnicami budowy kwiatów roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Poza budową pojedynczych kwiatów młodzież poznaje również typy kwiatostanów charakterystyczne dla roślin okrytonasiennych. Na przykładzie cisu pospolitego, łopianu większego i klonów zostają omówione zjawiska zoochorii i anemochorii. W pracowni mikroskopowej sporządza preparaty mikroskopowe i przy użyciu różnego rodzaju mikroskopów poznaje budowę kwiatu.

5.    Co, jak i dlaczego chronić w przyrodzie

Temat realizowany w sali dydaktycznej i na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Ochrona przyrody w Lasach Państwowych".

Młodzież zostaje zapoznana z podstawowymi pojęciami sozologicznymi. Sama w formie ogólnej dyskusji stara się rozpoznać zagrożenia i metody ochrony środowiska naturalnego. Prowadzący, szczególną uwagę zwraca na zagadnienie antropopresji na środowisko naturalne i jego skutki na życie człowieka. Zajęcia na terenie ogrodu odbywają się przy zbiornikach wodnych i torfowisku wysokim z wykorzystaniem terenowych tablic informacyjnych.

6.    Charakterystyka najważniejszych rodzin botanicznych

Temat realizowany na terenie ogrodu oraz w sali dydaktycznej, dodatkowo film pt. „Skarby leśnego królestwa".

W sali dydaktycznej osoba prowadząca omawia podstawowe zagadnienia z zakresu morfologii roślin takie jak: budowa liści, budowa kwiatów, typy owoców, itp. Prezentowane informacje młodzież notuje w specjalnie przygotowanych kartach pracy. Dalsza część zajęć odbywa się w plenerze, gdzie uczestnicy poznają cechy morfologiczne pospolitych przedstawicieli najważniejszych rodzin botanicznych, m.in.: złożonych, goździkowatych, traw turzyc, jaskrowatych, różowatych, baldaszkowatych i innych w zależności od potrzeb danej grupy. Efektem zajęć jest zielnik z roślin, które grupa zbiera podczas zajęć i który może posłużyć do powtarzania wiadomości w szkole lub domu.

7.    Znaczenie drewna w lesie

Temat realizowany w sali dydaktycznej i w lesie obok Centrum Edukacji Przyrodniczej, dodatkowo film pt. „Las potrzebuje drewna".

W sali dydaktycznej zostaje omówione znaczenie drewna w środowisku leśnym oraz jego znaczenie w życiu człowieka. Zajęcia poparte są filmem pt. „Las potrzebuje drewna". W terenie młodzież stara się odkryć znaczenie drewna dla poszczególnych organizmów żywych i całego środowiska leśnego. Przy ognisku zostaje omówiony temat ekologicznych źródeł energii.

8. Najciekawsze gatunki drzew i krzewów Ogrodu Botanicznego - Arboretum w Nadleśnictwie Marcule

Temat realizowany w sali dydaktycznej oraz na terenie ogrodu, dodatkowo film pt. „Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego".

W sali dydaktycznej młodzież zostaje zapoznana z historią Centrum Edukacji Przyrodniczej im. ks. bp Jana Chrapka i  Ogrodu Botanicznego – Arboretum w Nadleśnictwie Marcule. W terenie zostają przeprowadzone ogólno-przyrodnicze zajęcia, które mają na celu zapoznać uczestników z najciekawszymi obiektami przyrody żywej i eksponatami na terenie ogrodu. Młodzież dowiaduje się czym jest Ogród Botaniczny, poznaje jego specyfikę i podstawowe funkcje.